“एलन मस्कको प्रभाव: ट्रम्प प्रशासनमा खर्च कटौतीको आक्रमक अभियान”
न्युयोर्क– विश्वकै धनी व्यक्ति एलन मस्कले राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको प्रशासनलाई प्रविधिगत सहायता दिने भन्दै ‘टेक सपोर्ट’ लेखिएको टि-शर्ट लगाएका छन्। तर उनले मात्र प्रविधि सेवा प्रदान गरेर होइन, संघीय सरकारको सम्पूर्ण प्रणालीमा व्यापक परिवर्तन ल्याउने कार्य गरेका छन्।
ट्रम्प प्रशासनको पहिलो छ हप्तामा मस्कको प्रभाव व्यापक देखिएको छ। उनले सरकारी खर्च कटौतीको प्रतीकस्वरूप वास्तविक चेनस बोक्दै अमेरिका अन्तर्राष्ट्रिय विकास एजेन्सी (USAID) लाई ‘वुडचिपर’ मा हालेको दाबी गरेका छन्।
सरकार दक्षता विभाग (Department of Government Efficiency – DOGE) का सिफारिसहरू, जसको नेतृत्व ट्रम्पका अनुसार मस्कले गरिरहेका छन्, सरकारले दशौं हजार कर्मचारीहरूलाई हटाउने निर्णयमा पुर्यायो। DOGE ले विभिन्न विभागहरूमा आफ्ना विशेषज्ञहरू पठाएर कुन कार्यक्रम कटौती गर्न सकिन्छ, कसरी खर्च व्यवस्थापन गर्न सकिन्छ र कसलाई हटाउन सकिन्छ भन्ने सल्लाह प्रदान गर्यो। प्रशासनले अनुदान तथा ऋण वितरणलाई रोक्ने आदेश पनि जारी गर्यो।
यसबीच, मस्कले ट्रम्पको मन्त्रिपरिषद्लाई खर्च कटौतीको महत्वबारे प्रवचन दिएका छन्। राष्ट्रपतिले कंग्रेसमा दिएको सम्बोधनमा रिपब्लिकन सांसदहरूले उनलाई ताली बजाएर स्वागत गरे।
तर संघीय अदालतहरूले यी कार्यहरूमा कानुनी जाँच गरिरहेका छन्। कतिपय कार्यहरूलाई अस्थायी रूपमा रोक लगाइएको छ। खर्च कटौतीको विषयमा अमेरिकी संसद विभाजित छ। ट्रम्पका रिपब्लिकन समर्थकहरूले मस्कको समर्थन गरिरहेका छन् भने अल्पमतमा रहेका डेमोक्र्याटहरू यसविरुद्ध आवाज उठाइरहेका छन्।
सरकारलाई मार्च १४ भित्र बजेट पारित गर्नुपर्नेछ, अन्यथा आंशिक रूपमा शटडाउन हुनसक्छ। ऋण सीमा पार गर्न लाग्दा अमेरिकी सरकार डिफल्ट हुनसक्ने खतरा पनि छ। ट्रम्प प्रशासनमा कानुनी मान्यता नपाएका मस्क यी आर्थिक बहसको केन्द्रमा छन्। केही रिपब्लिकन सांसदहरूले खर्च कटौतीको प्रस्तावलाई संसदबाट पारित गराउनुपर्ने तर्क गरेका छन् ताकि ती स्थायी बनून्।
– संघीय कर्मचारीहरूमा व्यापक कटाैती
ट्रम्पले DOGE स्थापना गर्ने कार्यकारी आदेश जनवरी २० मा जारी गरेका थिए। यस आदेशले सबै संघीय निकायहरूलाई DOGE लाई सम्पूर्ण जानकारी उपलब्ध गराउन निर्देशन दिएको थियो। DOGE का ५० देखि १०० विशेषज्ञहरू संघीय विभागहरूमा परिचालित भई सरकारी प्रणाली नियन्त्रण गर्दै खर्च कटौतीका उपायहरू कार्यान्वयन गर्न थाले।
DOGE ले संघीय कर्मचारी सङ्ख्या कटौती गर्ने उद्देश्य राखेको थियो। पहिलो चरणमा, “Fork in the Road” नामक स्वेच्छिक अवकाश योजनामार्फत ७७,००० कर्मचारीहरूले जागिर छोडे। त्यसपछि हालै नियुक्त तथा प्रोबेसनमा रहेका कर्मचारीहरूलाई व्यापक रूपमा हटाइयो।
तेस्रो चरण अझ गम्भीर सावित हुनसक्छ। ट्रम्पको नयाँ कार्यकारी आदेशअनुसार सरकारी विभागहरूले मार्च १४ भित्र “वृहद् कर्मचारी कटौती” योजना लागू गर्नुपर्नेछ।
पर्यावरण सुरक्षा एजेन्सी (EPA) को बजेट ६५% सम्म कटौती गर्ने प्रस्ताव गरिएको छ। भूतपूर्व सैनिक मामिला विभाग (VA) ले ७६,००० कर्मचारी हटाउने योजना बनाएको छ भने सामाजिक सुरक्षा प्रशासन (SSA) ले १२% कटौती गर्नेछ।
– संघीय कर्मचारीहरूको प्रतिक्रिया
राष्ट्रिय वृद्धावस्था संस्थान (National Institute on Aging) की पूर्व अनुसन्धानकर्ता एली मिचेल भन्छिन्, “मलाई भित्रभित्रै शून्यता महसुस भइरहेको छ। मैले मेरो काममा कुनै गल्ती गरेकी थिइनँ, तर मलाई निष्काशन गरियो।”
यू.एस. फिश एन्ड वाइल्डलाइफ सर्भिसमा कार्यरत हेली रोबिन्सनले आफ्नो जागिर गुमाएको समाचार अनलाइन बैठकमा सुनेकी थिइन्। “मेरो सपना पूरा भएको थियो, तर एकाएक चकनाचुर भयो,” उनले भनिन्।
– DOGE का बचतको दाबी विवादास्पद
मस्कले सेप्टेम्बरसम्ममा संघीय खर्चबाट १ ट्रिलियन डलर कटौती गर्ने लक्ष्य लिएका छन्। DOGE ले १०५ बिलियन डलर बचत गरेको दाबी गर्दै आफ्नो वेबसाइटमा “Wall of Receipts” नामक पृष्ठ सञ्चालन गरेको छ, जहाँ विभिन्न बचत विवरणहरू प्रकाशित छन्।
तर यस सूचीमा कैयौं त्रुटिहरू देखिएका छन्। उदाहरणका लागि, एउटा फेडरल ठेक्कालाई ८ अर्ब डलर मूल्यको रूपमा प्रस्तुत गरिएको थियो, तर त्यसको वास्तविक मूल्य ८ मिलियन डलर मात्र रहेको खुलेको छ।
बजेट विशेषज्ञहरू भन्छन् कि DOGE ले कुनै सम्झौता रद्द गर्दा सरकारलाई अझै तिर्नुपर्ने रकमको हिसाब गरेको छैन। कतिपय अवस्थामा, अधिकतम सम्भावित सम्झौता रकमलाई बचतको रूपमा प्रस्तुत गरिएको छ।
– DOGE विरुद्ध कानुनी चुनौतीहरू
ट्रम्प प्रशासन विरुद्ध १०० भन्दा बढी मुद्दा दायर भएका छन्, जसमा DOGE र मस्कसँग सम्बन्धित कम्तीमा १७ मुद्दाहरू समावेश छन्। यी मुद्दाहरू DOGE ले संघीय कम्प्युटर प्रणाली पहुँच पाउने अधिकार विरुद्ध छन्।
चार मुद्दाहरू ट्रम्पद्वारा सरकारी बोर्डका सदस्यहरू हटाइएको विषयमा केन्द्रित छन्। थप चार मुद्दाहरू USAID को विघटनको विरुद्धमा छन्। वासिङ्टन डिसीका एक न्यायाधीश अमिर अलीले ट्रम्प प्रशासनले केही अन्तर्राष्ट्रिय सहायता भुक्तानी गर्नुपर्ने निर्णय सुनाएका छन्।
DOGE विरुद्धको कानुनी संघर्षलाई लिएर मस्कले न्यायाधीशहरूलाई ‘भ्रष्ट’ भन्दै महाभियोगको धम्की दिएका छन्। ट्रम्पले भने अदालतको आदेश पालन गर्ने तर अपील गर्ने बताएका छन्।
– रिपब्लिकन सांसदहरू DOGE प्रस्तावलाई कानुनी रूप दिन चाहन्छन्
मस्कसँगको गोप्य बैठकमा, रिपब्लिकन सांसदहरूले DOGE को खर्च कटौतीलाई संसदबाट अनुमोदित गराउने प्रयास गरिरहेका छन्। केही सांसदहरू कटौती कार्यान्वयन भए पनि तिनलाई संसदबाट अनुमोदित गराउनु आवश्यक रहेको बताउँछन्।
सीनेट बजेट समिति अध्यक्ष लिन्डसे ग्राहम भन्छन्, “यदि हामीले यो अवसर गुमायौं भने, यो ठुलो राजनीतिक गल्ती हुनेछ।”
– मस्कको चेतावनी: “हामी परिपूर्ण हुनेछैनौं”
फेब्रुअरी २६ मा ट्रम्प मन्त्रिपरिषद्को बैठकमा मस्कले भने, “हामी परिपूर्ण हुने छैनौं, तर गल्ती भयो भने तुरुन्त सुधार्नेछौं।”
DOGE को सुरुआती छटनीमा, आणविक सुरक्षा प्रशासन (NNSA) का ३२५ कर्मचारीहरूलाई बर्खास्त गर्ने निर्णय भएको थियो। तर अन्ततः ५० भन्दा कम कर्मचारी मात्र निष्काशित भए।
ट्रम्पले भने, “मस्क अविश्वसनीय रूपमा राम्रो काम गरिरहेका छन्।”
– सर्वेक्षण: अमेरिकी जनताले मस्कलाई अस्वीकार गरे
पिउ रिसर्च सेन्टरको एक सर्वेक्षण अनुसार ५४% अमेरिकी मस्कप्रति नकारात्मक धारणा राख्छन्। वाशिङ्टन पोस्ट-इप्सोसको सर्वेक्षणमा ४९% ले मस्कको कार्यशैलीलाई अस्वीकार गरेका छन्।
संघीय खर्च कटौती, कर्मचारी छटनी, कानुनी चुनौतीहरू, र संसदीय संघर्षको बीचमा एलन मस्क ट्रम्प प्रशासनको प्रमुख पात्र बनेका छन्। अबको प्रमुख चुनौती भनेको सरकारको बजेट र ऋण सीमा व्यवस्थापन कसरी हुने भन्ने छ।
